Wat is vrijheid?

Column van raadslid Koen Schoeten zoals verschenen in "Het Kompas" van 23 april 2025:

Dit jaar vieren we 80 jaar vrijheid; 80 jaar verlost van de tirannie van Nazi-Duitsland. Het is goed stil te staan bij de betekenis van dat woord: vrijheid. Dit woord heeft in onze tijd een grotendeels andere klank dan tachtig jaar geleden, omdat wij al zolang in vrijheid mogen leven. Ik richt mijn column graag ook eens wat filosofisch in.

Vrijheid heeft vele kanten, waarvan er één tegenwoordig vaak benadrukt wordt: de afwezigheid van beperking. Vrij zijn betekent écht vrij zijn, zoals een vogel zonder kooi, een wereld zonder grenzen. Hij wordt daarmee ook snel individualistisch: ik ben vrij en bepaal mijn koers, daar heeft verder niemand iets over te zeggen (totdat je een ander schade berokkent). Als de visie op vrijheid puur individualistisch is, dan wordt samenleven en politiek ook iets hards en kils. De dichter Jacques Perk (1859-1881) schreef ooit een gedicht met daarin de zinsneden: “de ware vrijheid luistert naar de wetten” en verderop in zijn gedicht: “de geest, in enge grenzen ingetogen, schijnt krachtig als de popel (=populier) op te schieten.” In alledaags Nederlands, vrijheid heeft wetten nodig om écht vrij te zijn, en zelfs te laten bloeien. Deze grenzen liggen mijns inziens niet bij het individu, maar bij het ‘samen’. Je zou dus kunnen zeggen: vrijheid, dat is samenleven met elkaar, met onze verschillen, en dat alles binnen bepaalde grenzen. Naar elkaar luisteren, van elkaar leren en respect hebben voor elkaars opvattingen, meningen en de wet. Voor mij persoonlijk heeft vrijheid een nog diepere klank: de ware vrijheid is Jezus Christus; Hem als Zaligmaker kennen. Waarom is tachtig jaar vrijheid het herdenken waard? Omdat vrijheid iets is om aan elkaar door te geven, om te koesteren en God dankbaar voor te zijn. Daar doe ik graag aan mee!